خیالِ دست

مگه باید خبری باشه؟ فلسفه است دیگه! این چیزا توشه. کار من اینه، اتفاق عجیبی نیفتاده.

مگه من گفتم به روح اعتقاد ندارم؟! این گزارشیه از اینکه یه آدمایی اینجوری فکر می‌کنن. هیچ‌کدوم از این گزارش‌ها نباید عقیده‌ی من پنداشته بشه.

استدلال بودا این شکلیه:

۱- زندگی همه‌ش رنجه، پس زندگی نکردن بهتر از زندگی کردنه.

۲- اون چیزی که باعث میشه زندگی ادامه پیدا کنه، خواستن‌های ماست. تا وقتی که میل و خواسته داریم، زندگی می‌کنیم تا به اون‌ها برسیم.

۳- پس باید خواسته‌هامونو کنار بذاریم تا از چرخه‌ی زندگی کنار بریم تا رنج‌ها تموم بشه.

راستش متوجه سؤالتون نشدم. مگه «روز ازل» چیزیه که بشه بهش اعتقاد داشت یا نداشت؟! منظورتون از «روز ازل» چیه؟ درباره‌ی خدا هم بگین اگه خواستین، فوقش بحث پیش میاد و بحث می‌کنیم!

دیالکتیک یه جورایی با دیالوگ هم‌ریشه است و اینو خیلی قبل‌تر از هگل، سقراط به‌کار برده. گفتگوهای سقراطی هم یه سبکی از دیالکتیکه. البته هگل معنای متفاوتی به این واژه داد. بعد از هگل هم مارکس تضاد دیالکتیکی رو آورد توی سطح جامعه و بعد طبقه‌ها و ... رو معرفی کرد. دیالکتیک پایه‌ی مارکسیسم هم هست.

از نظر بودا زندگی و مرگ مدام تکرار می‌شه. یعنی من قبلاً یه موجود دیگه بودم (مثلاً در زندگی قبلی‌ام خرگوش بودم) الآن اومدم توی این زندگی و بعد که مُردم باز هم یه موجود دیگه و یه زندگی دیگه. این چرخه هیچ‌وقت تموم نمیشه. و از اون‌جایی که زندگی تماماً رنجه، کل این چرخه چیز نامطلوبیه. حالا بودا می‌گه که اگر کسی خواستن رو متوقف کنه، وقتی مرد دیگه از این چرخه خارج میشه و دوباره به یه زندگی دیگه برنمی‌گرده. این مقام (که میشه اسمشو گذاشت نیستی) همون چیزیه که بهش میگه نیروانا. اینجا روشنه که بودا علی‌رغم تصور ما که هستی رو بهتر از نیستی می‌دونیم، نیستی رو بهتر می‌دونه.

شما که اشعار سهراب سپهری رو خوندین، فکر بودایی رو کاملاً می‌تونید اونجا بینید. مخصوصاً واژه‌ی «هیچ» زیاد به‌کار رفته که فکر کنم رابطه‌اش روشن باشه.

در روز الست، ما به ربوبیت خداوند اعتراف کرده‌ایم. از ما نپرسیده‌اند که می‌خواهی به دنیا بیایی یا نه. حداقل من چنین چیزی نشنیده‌ام.

در مورد بحث کردن هم خب بله، نباید فرسایشی بشه. من خودم شخصاً به خاطر اینکه می‌تونم با فکرهای مختلف آشنا بشم، کلاً از بحث کردن استقبال می‌کنم. البته این شیوه‌ی منه و شما شیوه‌ی خودتونو دارین.

نخوندم کتاب سلینجر رو.

راستش درست نمی‌دونم اون نیستی چه‌جور نیستی هست. بودایی‌ها به خدای ادیان ابراهیمی باور ندارند. نمی‌شه گفت خدا ندارند. خداشون یه جورایی وحدت وجودیه و البته عرفان اسلامی تأثیرهای زیادی از بودا گرفته.

نمی‌گم هیچ دقیقاً مساوی با نیرواناست ولی فکر می‌کنم ربطی داره بهش. اینا رو ببینید:

به سراغ من اگر می‌آیید،
پشت هیچستانم.

پشت هیچستان جایی است.
پشت هیچستان رگ‌های هوا، پر قاصدهایی است
که خبر می‌آرند، از گل واشده دورترین بوته خاک.
روی شن‌ها هم، نقش‌های سم اسبان سواران ظریفی است که صبح
به سر تپه معراج شقایق رفتند.
پشت هیچستان، چتر خواهش باز است:
تا نسیم عطشی در بن برگی بدود،
زنگ باران به صدا می‌آید.
آدم این‌جا تنهاست
و در این تنهایی، سایه نارونی تا ابدیت جاری است.

به سراغ من اگر می‌آیید،
نرم و آهسته بیایید، مبادا که ترک بردارد
چینی نازک تنهایی من.

یا این یکی:

می رفتیم، و درختان چه بلند ، و تماشا چه سیاه !
راهی بود از ما تا گل هیچ .
مرگی در دامنه ها ، ابری سر کوه ، مرغان لب زیست.
می خواندیم : "بی تو دری بودم به برون، و نگاهی به کران، و صدایی به کویر."
می رفتیم، خاک از ما می ترسید، و زمان بر سر ما می بارید.
خندیدیم: ورطه پرید از خواب ، و نهان ها آوایی افشاندند.
ما خاموش ، و بیابان نگران، و افق یک رشته نگاه.
بنشستیم، تو چشمت پر دور، من دستم پر تنهایی، و زمین ها پر خواب.
خوابیدیم. می گویند: دستی در خوابی گل می چید.

یا این:

عبور باید کرد .
صدای باد می آید، عبور باید کرد.
و من مسافرم ، ای بادهای همواره!
مرا به وسعت تشکیل برگ ها ببرید.
مرا به کودکی شور آب ها برسانید.
و کفش های مرا تا تکامل تن انگور
پر از تحرک زیبایی خضوع کنید.
دقیقه های مرا تا کبوتران مکرر
در آسمان سپید غریزه اوج دهید.
و اتفاق وجود مرا کنار درخت
بدل کنید به یک ارتباط گمشده پاک.
و در تنفس تنهایی
دریچه های شعور مرا بهم بزنید.
روان کنیدم دنبال بادبادک آن روز
مرا به خلوت ابعاد زندگی ببرید.
حضور "هیچ" ملایم را
به من نشان بدهید."

من در این اشعار حضور بودا رو کاملاً حس می‌کنم. البته تأثیر پذیرفتن سهراب از بودا که قطعیه. یه شعر اصلاً به اسمش داره و اسم یکی از دفترهاش هم «شرق اندوه» هست.

به‌نظرم چنین استنادی غلطه. کسی از من نپرسید که می‌خوای بیای یا نه. حداقل من یکی که چیزی یادم نمیاد!

شما هروقت تعجبت تمام شد، اگر حرف حسابی داشتی بیا بگو؛ البته ترجیحاً با اسم و رسم.

خب پس شما هروقت از تحت تأثیر بیرون آمدی، اگر حرف حسابی داشتی بیا بگو!

لطفاً ما را با این کامنت‌هایتان از یاد مرگ دور نکنید! متشکر.

این یک بحثی بود بین من و جناب «ناشناس». شما خودتو اذیت نکن. :)

قسمت دوم این کامنت را متوجه نشدم. من گفتم ترجیح می‌دهم اینجا بحث نکنم؟! متوجه سؤالی نبودن کامنت آخرتان هم شدم، چیزی که من نوشتم هم جواب به سؤال نبود. گفتم اگر خواستید در این مورد اطلاعات کسب کنید مطالب زیاد است. می‌خواستم یک چیزی درباره‌ی سهراب و تأثیرش از عرفان هندی اینجا بگذارم، بعد دیدم اینقدر در این باره گفته‌اند که بهتر است چیزی نگذارم.

بگذریم، فکر کنم سوء تفاهم پیش آمده. شما هم شاد و موفق باشید.

به گمانم این‌طور حرف زدن نه به کار شما می‌آید و نه به کار من. اگر بلد نیستید طور دیگری صحبت کنید لطفاً ما را از کامنت‌هایتان محروم بفرمایید.

سلام. ممنون. من همه‌ی سعیم را می‌کنم که نظرات مختلف را بشنوم و اصلاً نظرات را برای همین باز گذاشته‌ام که هر کسی هر چه خواست بگوید. ولی وقتی احترام گذاشته‌ام انتظار احترام گذاشتن هم از مخاطبم دارم. فکر نکنم انتظار زیادی باشد. به هر حال من هم یک انسان ضعیف هستم با همه‌ی محدودیت‌های انسانی. نه وقت نامحدود دارم و نه اعصاب پولادین.